2017 Anayasa Değişikliği Maddeleri

18 maddeden oluşan T.C Anayasasında Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi 339 oyla kabul edilerek kanunlaştı. 2017 Anayasa Değişikliği Maddeleri şunlardır:

1.madde: Yargı yetkisinin, Türk milleti adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağına dair hüküm “Bağımsız ve tarafsız mahkemelerce” kullanılacağı şeklinde değiştirilecek.

2.madde: Milletvekili sayısı 550’den 600’e çıkarılacak.

3.madde: Milletvekili seçilme yaşı 25’ten 18’e indirilecek ve askerlikle ilişiği olanlar milletvekili adaylığına başvuramayacak.

4.madde: TBMM seçimleri 4 yılda değil 5 yılda bir yapılacak. Aynı şekilde Cumhurbaşkanı seçimleri de milletvekili seçimleri gibi 5 yılda bir olacak ve seçmenler iki seçim için de aynı gün sandığa gidecek.

5. madde: Türkiye Büyük Millet Meclisinin görev ve yetkileri “kanun koymak, değiştirmek ve kaldırmak, bütçe ve kesin hesap kanun tekliflerini görüşmek ve kabul etmek, para basılmasına ve savaş ilanına karar vermek, milletlerarası anlaşmaların onaylanmasını uygun bulmak, TBMM üye tam sayısının 3/5 çoğunluğunun kararıyla genel ve özel af ilanına karara vermek” olarak sıralanmaktadır.

6. madde: Daha önce TBMM Bilgi Edinme ve Denetleme yolları olarak “Soru, gensoru, genel görüşme, meclis soruşturması, meclis araştırması” iken yeni değişiklikte gensoru denetleme yetkisinden çıkarılacak.

7.madde: Cumhurbaşkanı seçilen kişinin partisiyle ilişiğinin kesilmesine dair düzenleme bu maddeyle birlikte kaldırılıyor. Partili cumhurbaşkanı olarak da bilinen bu sistemde halk oylamasının kabulünün ardından bir siyasi partiyle ilişki kurması mümkün hale geliyor.

8.madde: Cumhurbaşkanının görev ve yetkilerine ilişkin maddede değişiklik yapılıyor ve Cumhurbaşkanına “devlet başkanı” sıfatı getiriliyor. Parlamenter sistemde yürütme erki çift başlı iken (Bakanlar Kurulu ve Cumhurbaşkanı) değişiklikle birlikte yürütme yetkisi tek başına Cumhurbaşkanına ait oluyor.

9. madde: Bu madde Cumhurbaşkanının “vatana ihanet” suçlamasıyla Yüce Divan’da yargılanmasıyla ilişkili. Değişikliğe göre Cumhurbaşkanı hakkında, bir suç işlediği iddiasıyla TBMM üye tamsayısının salt çoğunluğunun vereceği önergeyle soruşturma açılması istenebilecek. TBMM bu önergeyi en geç 1 ay içinde görüşüp meclis üye tam sayısının 3/5 oyuyla soruşturma açılmasına karar verecek. Soruşturma açılmasına karar verilmesi halinde TBMM’deki partilerin, güçleri oranında komisyona verecekleri üye sayısının 3 katı olarak gösterecekleri adaylar arasından her siyasi parti için ad çekme suretiyle kurulacak 15 kişilik bir komisyon tarafından soruşturma yapılacak. Komisyon, soruşturma sonucu belirtilen raporu 2 ay içinde TBMM Başkanlığına sunacak. Bu süre içinde soruşturma bitirilemezse komisyona 1 aylık yeni ve kesin bir süre verilecek.

10.madde: Bu madde ile “Cumhurbaşkanı yardımcılığı” getiriliyor. Cumhurbaşkanına seçildikten sonra 1 veya daha fazla yardımcı atayabilme imkanı tanınıyor. Cumhurbaşkanlığı makamının herhangi bir sebeple boşalması halinde boşalmayı takip eden 45 gün içinde Cumhurbaşkanlığı seçimi yapılacak. Yeni Cumhurbaşkanı seçilene kadar Cumhurbaşkanı yardımcısı, Cumhurbaşkanlığına vekalet edecek ve makama ait yetkileri kullanabilecek. Daha önce boşalma ve Cumhurbaşkanının yurt dışına çıkma, sürekli hastalık halinde bu yetkileri TBMM Başkanı yürütmekteydi.

11. madde: Meclis, üye tam sayısının 3/5 çoğunluğu ile seçimlerin yenilenmesine karar verebilecek. TBMM genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılacak. Cumhurbaşkanının seçimlerin yenilenmesine karar vermesi halinde milletvekili seçimi ile cumhurbaşkanı seçimi birlikte yapılabilecek. Cumhurbaşkanının ikinci döneminde meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi halinde cumhurbaşkanı bir kez daha aday olabilecek. Cumhurbaşkanı yeniden seçilirse görev süresi 5 yıl olacak.

12. madde: Cumhurbaşkanı tabii afet, tehlikeli salgın hastalık, ağır ekonomik bunalım halleriyle savaş, seferberlik, ayaklanma, cumhuriyete karşı kuvvetli bir kalkışma, ülkenin ve milletin bölünmez bütünlüğünün içten veya dıştan tehlikeye düşmesi, temel hak ve hürriyetleri ortadan kaldırmaya yönelik yaygın şiddet hareketlerin ortaya çıkması halinde yurdun tamamında veya bir bölgesinde OHAL ilan edebilecek. Daha önceki sistemde OHAL ilan etme yetkisi Cumhurbaşkanı başkanlığında toplanan Bakanlar Kuruluna aitti.

13. madde: Disiplin mahkemeleri dışında askeri mahkemeler kurulamayacak. Yalnızca savaş halinde asker kişilerin görevleriyle ilgili olarak işledikleri suçlara ilişkin davalara bakmakla görevli askeri mahkemeler kurulabilecek. Bu madde ile yargının sivilleşmesi ön plana çıkmaktadır.

14. madde: Bu madde ile HSYK’nın yapısı değişecek. Daha önce 22 asıl 12 yedek üyeden oluşan HSYK yeni düzenlemeyle üye sayısı 13’e düşürülecek. Yine daha önce 3 daire halinde çalışan HSYK yeni düzenlemeyle birlikte daire sayısı 2’ye indirilecek. Kurula daha önce olduğu gibi Adalet Bakanı başkanlık edecek ve adalet Bakanlığı Müsteşarı kurulun tabii üyesi olarak görev yapacak.

• Kurulun 3 üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş adli yargı hakim ve savcıları arasından
• 1 üyesi birinci sınıf olup, birinci sınıfa ayrılmayı gerektiren nitelikleri yitirmemiş idari yargı hakim ve savcıları arasından Cumhurbaşkanınca
• 3 üyesi Yargıtay üyeleri
• 1 üyesi Danıştay üyeleri
• 3 üyesi nitelikleri kanunda belirtilen hukuk dalında görev yapan öğretim üyeleri ile avukatlar arasından TBMM tarafından seçilecektir.
• Kurulun başkanı Adalet Bakanı 1
• Adalet Bakanı Müsteşarı kurulun doğal üyesidir 1

HSYK üyeleri 4 yıl için seçilecek ve süresi biten üyeler bir kez daha seçilebilecek. Kurul üyeliği seçimi, üyelerin görev süresinin dolmasından önceki 30 gün içinde yapılacak. Seçilen üyelerin görev süreleri dolmadan kurul üyeliğinin boşalması halinde, boşalmayı takip eden 30 gün içinde yeni üyelerin seçimi yapılacak.

15.madde: Kamu idareleri ve KİT’ler dışındaki kamu tüzel kişilerinin harcamaları yıllık bütçelerle yapılacak. Daha önce olduğu gibi bütçe kanununa, bütçe ile ilgili hükümler dışında hiçbir hüküm konulamayacak. Cumhurbaşkanı bütçe kanun teklifini mali yılbaşı olan 1 ocaktan en az 75 gün önce Meclise sunacak. Bütçe komisyonunda 55 gün içinde kabul edilen metin genel kurulda görüşülüğ mali yılbaşından önce karara bağlanacak.

16. madde: Bu madde ile yeni önerilen hükümet sistemine uyum için anayasanın farklı maddelerinde bulunan bazı ibareler değiştirilecek veya metinden çıkarılacak.

17. madde: TBMM’nin bir sonraki seçimi ve cumhurbaşkanı seçimi 3 Kasım 2019’da yapılacak. Seçimin yapılacağı güne kadar vekillerin ve cumhurbaşkanının görevi devam edecek.

18. madde: 7.madde ile ilişkili bu maddede Cumhurbaşkanı seçilen kişinin varsa partisi ile ilişiği kesileceği hükmünün kaldırılması, değişikliğin yayım tarihinde; mevcut anayasada Bakanlar Kurulu, tasarı,  sıkıyönetim, KHK, Askeri Yargıtay, AYİM ibarelerinin kaldırılmasına dair değişiklikler de TBMM ve cumhurbaşkanı seçimleri sonucunda Cumhurbaşkanının göreve başladığı tarihte yürürlüğe girecek.