1961-1982 Anayasası Farkları

1961 – 1982 Anayasalarının Hazırlanmasındaki Benzerlikler

* Her iki Anayasa da askeri müdahale sonucu oluşmuştur.
* Her iki Anayasa da Kurucu Meclisler tarafından hazırlanmıştır. Kurucu Meclisler iki kanatlı olup bir kanat askeri diğer kanat sicildir. Sivil kanatlar genel seçimle oluşmamıştır.
* Her iki dönemde de sivil kanatların Bakanlar Kurulu’nun kurulması ve düşürülmesine ilişkin yetkileri yoktur. Her ikisinde de Bakanlar Kurulu askeri kanada karşı sorumludur.
* Her iki Anayasa da Kurucu Meclisler tarafından kabul edildikten sonra halkoyuna sunularak kesinleşmiştir.
1961 – 1982 Anayasalarının Hazırlanmasının Karşılaştırılması (Farkları)
* 1961 Anayasası’nda Temsilciler Meclisi toplumun değişik kesimlerinin temsilcilerini Anayasa yapım sürecine katmışken, 1982 Anayasası’nda Danışma Meclisi tamamen atamayla oluşmuş olup bu nitelikten yoksundur.
* Temsilciler Meclisi’nde DP hariç, iki parti CHP ve CKMP temsil edilmiş, her ikisi de Anayasanın hazırlanmasında etkili olmuştur. Danışma Meclisinde ise üyelik şartlarından biri 11 Eylül 1980’de herhangi bir siyasi partinin üyesi olmamaktır.
* 1961 Anayasası’nda halkoyuna sunulan Anayasa reddedilirse genel seçimle bir Temsilciler Meclisi kurulacak tekrar Anayasa çalışmalarına başlanacaktır. 1982 Anayasası’nda ise Anayasa reddedilirse ne yapılacağı konusunda açıklık yoktur. Bu, Anayasanın reddedilmesi durumunda askeri yönetimin süreceği anlamına geliyordu.
* 1961 Anayasası’nda siyasi partiler kamuoyu oluşturmada aktif rol oynamışken, 1982 Anayasası’nda siyasi partilerin tümü kapatılmış olduğundan halk oylamasında kamuyu oluşturulmasına bir katkıları söz konusu olmamıştır.
* 1982 Anayasası’nın kabul süresinde, 1961 Anayasası’ndan farklı olarak halk oylaması öncesinde Anayasa tasarısının ve Devlet başkanının Anayasa tanıtım konuşmalarının eleştirilmesi yasaklanmıştır. Ayrıca halk oylamasında mecburi oy esası öngörülmüştür. Bu çerçevede, Anayasa’nın kabul referandumunda oy kullanmayanlar 5 yıl seçme ve seçilme hakkından yoksun bırakılacaktır.
* 1961 Anayasası’nda Cumhurbaşkanını yeni meclis seçmişti. 1982 Anayasası’nda ise Anayasanın halk oylamasıyla kabulü ile Cumhurbaşkanı da seçilerek belirlenmiş olacaktı. Halk oylamasına EVET demek Cumhurbaşkanına da EVET demekti.

1982 Anayasası’nın Özellikleri ve 1961 Anayasası ile Farkları

=> 1982 Anayasası daha kazuistik (detaylı) yöntemle hazırlanmıştır.
=> 1982 Anayasası daha sert bir anayasadır.
1982 Anayasasında değiştirilemeyecek madde sayısı arttırılmıştır. 1924 ve 1961 Anayasalarında değiştirilemeyecek madde sayısı 1 tane olup o da “Türkiye Devleti bir Cumhuriyet’tir.” hükmüdür.
=> 1924 ve 1961 Anayasalarında Cumhurbaşkanı Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunlar ile Bütçe Kanununu tekrar görüşülmek üzere meclise gönderebiliyordu. 1982 Anayasası ile Cumhurbaşkanına Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunları da diğer kanunlar gibi meclise geri gönderme yetkisi tanınmıştır.
=> 1982 Anayasası’nda Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunlar için 1961 Anayasası’nda olmayan bir halkoyu aşaması getirilmiştir. Anayasa değişiklikleri Cumhurbaşkanı tarafından halkoyuna sunulabilecektir.
Hem 1961 hem de 1982 Anayasaları halkoyuna sunularak kabul edilmiştir. Ancak burada bahsedilen Anayasada yapılan değişikliklerin halkoyuna sunulmasıdır. 1982 Anayasası ile ilk kez düzenli hale getirilen halk oylaması ihtiyari halkoylamasıdır. Zorunlu halk oylaması ise 1987 Anayasa değişikliğiyle getirilmiştir.